معرفی داروهای بیماری صرع و عوارض آن ها - دانشنامه آریایی

داروهای بیماری صرع

بیشتر بیماران مبتلا به بیماری صرع با مصرف داروهای مخصوص صرع، تشنج هایشان کنترل می شود. تعدادی از این داروها برای چند سال است که مورد استفاده قرار می گیرد، ولی شماری از آنها به تازگی فراوری شده و در اختیار بیماران نهاده شده است. در زیر به معرفی کامل داروهای بیماری صرع به تفکیک زمان کشف آن ها خواهیم پرداخت.

داروهای قدیمی تر

تعدادی از معروفترین داروهایی که امروزه در درمان صرع مورد استفاده قرار می گیرند، زمان زیادی از کشف و استفاده از آنها می گذرد و قدمت آن ها به اوایل قرن فعلی بازمی شود. در زیر به معرفی این داروها خواهیم پرداخت.

1. کاربامازپین

این دارو در سال 1950 میلادی شناخته شد. کاربامازپین برای درمان صرع پارسیل (موضعی) و حملات تونیک کلونیک بسیار مفید و نسبتاً بی خطر است. اما، این دارو ممکن است صرع کوچک و پرشهای عضلات را وخامت دهد. در بعضی موارد، ممکن است بدن بیماران با خوردن این دارو دچار کهیر شود و یا اینکه موجب اختلال در سلولها و یا گلبولهای خونی آنها شود. در صورت بروز چنین عوارضی، بیمار باید استفاده از این دارو را متوقف کند. مصرف زیاد داروی کاربامازپین می تواند موجب دوبینی (تماشا دوتایی اشیا)، تهوع، سردرد و خواب آلودگی شود.

نام تجاری این دارو، تگرتول (Tegretol) است.

2. کلونازپام

داروی کلونازپام جزو دسته ای از داروها محسوب می شود که به آنها بنزودیازپین ها گفته می شود. بنزودیازپین ها (مانند دیازپام) در موارد اضطراب و به اسم خواب آور مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو در بیماری صرع کوچک و دیگر انواع صرع استفاده می شود. با این وجود، در بعضی بیماران، پس از مدت زمانی که از این دارو استفاده کردند، (حدود سه ماه) اثر آن از بین می رود.

داروی کلونازپام هم مثل مابقی داروهای دسته بنزودیازپین ها، دارای عوارض جانبی قابل ملاحظه ای نظیر خواب آلودگی و تغییرات رفتاری و به خصوص بروز رفتار تهاجمی در بچه ها است.

3. فنوباربیتال

داروی فنوباربیتال، از قدیمی ترین داروهای بیماری صرع است. این دارو در سال 1912 میلادی کشف شده است. بسیار مقرون به صرفه است و در درمان بیشتر انواع صرع مفید است، ولی در سالهای گذشته، به علت عوارض جانبی آن، مصرف آن کاهش یافته است. در اوایل، از فنوباربیتال به اسم یک قرص خواب استفاده می شد. از این رو، بیمارانی که از این دارو استفاده می نمایند، خواب آلوده می شوند، اگر چه این خواب آلودگی پس از مدتی به صورت معمول کم می شود. در عوض در بچه ها ممکن است موجب فعالیت بیشتر آنها شود و حتی آنها را پرخاشگر و تهاجمی نماید. در عده اندکی از افراد، ممکن است باعث قرمز شدن پوست و بروز تاول شود.

مصرف مقدار زیاد این دارو می تواند موجب عوارضی چون خواب آلودگی، ناتوانی جنسی، افسردگی و ضعیف شدن حافظه شود. مصرف بلند مدت داروی فنوباربیتال هم ممکن است سبب کم شدن ذخیره تعدادی از ویتامین ها مخصوصا ویتامین D و اسید فولیک در بدن شود.

4. اتوسوکسیماید

این دارو تنها برای درمان بیماری صرع کوچک مفید است. تعدادی از بیماران با مصرف این دارو دچار قرمزی پوست می شوند. عوارض جانبی دیگر آن؛ معده درد، خستگی، سردرد و سرگیجه را شامل می شود.

5. فنی توئین

از سال 1938 میلادی این دارو در دسترس بیماران صرع نهاده شد. در زمان کشف آن، از آن به اسم یک موفقیت عظیم در درمان صرع یاد می شد، زیرا تاثیر آن به خوبی فنوباربیتال بود، ولی موجب خواب آلودگی نمی شد. فنی توئین در درمان حملات پارسیل و حملات تونیک کلونیک مفید است. تعدادی از بیماران با مصرف این دارو دچار قرمزی پوست می شوند که در این حالت باید مصرف آن را متوقف نمایند. مصرف مقدار زیاد آن، موجب بروز عوارضی نظیر سرگیجه، افزایش تعداد تشنج ها، خواب آلودگی، عدم تعادل و دوبینی (تماشا دوتایی اجسام) می شود. مصرف بلند مدت داروی فنی توئین هم می تواند باعث تورم لثه ها، جوشهای صورت، پرموشدن صورت و کاهش ذخیره تعدادی از ویتامین ها در بدن شود (ویتامین D و اسید فولیک). به علت چنین عوارض جانبی در مصرف بلند مدت فنی توئین؛ بیماران جوان علاقه ای به مصرف این دارو ندارند و غالبا مصرف یک داروی ضدصرع دیگر را ترجیح می دهند.

6. سدیم والپروات

در دهه 1960 میلادی در فرانسه به طور اتفاقی تعیین شد که این دارو برای درمان صرع موثر است. هم اکنون از آن در درمان بیماری های صرع حساس به نور، حملات میوکلونیک و صرع کوچک استفاده می شود. با این وجود، این دارو در همه انواع صرع تاثیرگذار است.

در بچه ها کوچکتر از سه سال، باید با دقت و زیر نظر پزشک، مصرف شود، زیرا در بعضی موارد موجب صدمات شدید کبدی در آنها می شود. تعدادی از بیماران، با مصرف سدیم والپروات دچار کم شدن پلاکتهای خون می شوند. (پلاکتها برای لخته شدن خون ضروری هستند.)در مجموع، رایج ترین عوارض جانبی آن؛ شامل مواردی مانند تحریک گوارشی، ریزش مو، لرزش، ورم کردن مچ پاها، افزایش وزن و خواب آلودگی است. به ویژه در صورتی که همراه با فنوباربیتال مصرف شود.

7. پریمیدون

از دیگر داروهای بیماری صرع داروی پریمیدون است که در صورت مصرف، در بدن تجزیه شده و به فنوباربیتال تبدیل می شود. از این رو، این دارو، دارای همان عوارض جانبی فنوباربیتال است.

داروهای نوتر

زمانی که داروهای نو ضدصرع برای نخستین مرتبه به بازار عرضه شدند، آنها را بر روی بیمارانی که دارای بیماری صرع کنترل نشده بودند، تست کردند و از آنها به اسم یک داروی اضافه در درمان صرع استفاده کردند. در صورتی که موفقیت آنها در درمان صرع اثبات می شد، اجازه استفاده از این داروها در درمان صرع داده می شد. با این وجود، هنوز اجازه تعدادی از داروهای نو که در درمان انواع صرع مفیدند، از سوی مقامات دارویی کشور ابلاغ نشده است. پزشکان می توانند از این قبیل داروها تحت شرایط مورد احتیاج تجویز نمایند، ولی غالبا این موضوع را در گام نخست با بیمار مطرح می نمایند. در زیر به معرفی تعدادی از این داروها خواهیم پرداخت.

1. گاباپنتین

امروزه داروی گاباپنتین (Gabapentine) تنها این اجازه را کسب نموده که در درمان صرع پارسیل همراه با دیگر دراوهای بیماری صرع استفاده شود. این دارو عوارض جانبی مختصری دارد، ولی مصرف مقدار زیاد این دارو می تواند موجب پدیدار شدن عوارضی نظیر سرگیجه، لرزش و خواب آلودگی شود. در شماری از بیماران هم دفعات تشنج افزایش پیدا خواهد نمود. از طرفی، این دارو سبب افزایش وزن هم می شود.

2. لاموتریژین

داروی لاموتریگین (Lamotrigine) در اوایل، دارای همان محدودیتهای گاباپنتین از نظر اجازه مصرف بود، ولی در حال حاضر می توان آن را در انواع گوناگون حملات و بصورت تک دارویی (بدون مصرف همزمان با دیگر داروهای بیماری صرع) مورد استفاده قرار داد. این دارو در همه انواع صرع موثر است. در عده اندکی از بیماران، داروی لاموتریگین می تواند سبب قرمز شدن پوست شود و به نظر می رسد که به صورت احتمالی در بیمارانی که در شروع مصرف، مقدار زیادی از آن را مصرف می نمایند، این شرایط پدیدار می شود. مصرف مقدار زیاد این دارو می تواند باعث خواب آلودگی، دوبینی و سرگیجه شود.

3. تیاگابین

داروی تاگابین (Tiagabin) نوترین دارویی است که جهت درمان بیماری صرع پارسیل همراه با دیگر داروهای صرع در انگلیس، مجوز گرفته است. عوارض جانبی اصلی این دارو شامل مواردی نظیر سرگیجه، لرزش، خستگی، افسردگی و در بعضی موارد اسهال، می شود.

4. تاپیرامات

داروی توپیرامیت (Topiramate) را می توان همراه با دیگر داروهای بیماری صرع، در انواع گوناگون این بیماری، مورد استفاده قرار داد. عوارض جانبی آن غالبا در زمان شروع مصرف پدیدار می شود و شامل مواردی نظیر اختلال گوارش، خستگی، عدم تعادل و به ندرت ایجاد سنگ های کلیوی می شود. از طرفی دیگر، بیمارانی که از این دارو مصرف می نمایند، ممکن است دچار کاهش وزن شوند.

5. ویگاباترین

داروی ویگاباترین (Vigabatrin) تنها جهت درمان صرع پارسیل همراه با دیگر داروهای بیماری صرع مجوز مصرف کسب نموده است. با این وجود، ممکن است در دیگر انواع صرع در بچه ها هم موثر باشد. حدود 5 درصد بیمارانی که از این دارو استفاده می نمایند، دچار افسردگی هم می شوند و در بعضی موارد گیجی یا علائم روانی ممکن است پدیدار شود.

دیگر عوارض جانبی این دارو نظیر خواب آلودگی و سرگیجه، غالبا خفیف هستند. عده ای از بیماران هم دچار افزایش وزن می شوند. به تازگی نگرانی هایی از تاثیر داروی ویگاباترین بر روی بینایی پدید آمده است که با استفاده بلند مدت این دارو مشاهده می شود. از این رو، پزشکان علاقه چندانی به تجویز آنندارند و از طرفی دیگر، بیمارانی که از این دارو استفاده می نمایند هم باید به طور مرتب و منظم، شرایط بینایی خود را معاینه نمایند.

بیشتر بدانید: بیماری صرع و ازدواج؛ آیا با این بیمار می توان ازدواج کرد؟

سایر داروهای متفرقه بیماری صرع

داروهایی هم وجود دارند که در اوایل جهت درمان دیگر بیماریها مورد استفاده قرار می گرفتند، ولی در سال های بعدی تعیین شد که می توان از آنها در درمان بیماری صرع هم استفاده کرد. به اسم نمونه، داروهای ادرار آور، ضداضطراب و ضدافسردگی را می توان از این دسته داروها دانست. در زیر به معرفی تعدادی از این داروها خواهیم پرداخت.

استازولامید

این دارو، یک داروی ادرارآور (مدر) محسوب می شود. به این معنی که با مصرف این دارو، ادرار بیمار افزایش پیدا می نماید. این دارو غالبا برای درمان بیماری گلوکم (آب سیاه چشم) مورد استفاده قرار می گیرد. با این وجود، در بعضی از موارد، به اسم یک داروی کمکی در درمان بیماری صرع هم از آن استفاده می شود که می تواند بسیار هم در اینباره مفید باشد.

عارضه اساسی در مصرف داروی استازولامید این است که در تعدادی از بیماران، پس از چند ماه که از مصرف این دارو بگذرد، دیگر تاثیر چندانی نخواهد داشت. از طرفی دیگر، این دارو می تواند موجب قرمز شدن پوست شود. دیگر عوارض جانبی قابل توجه این دارو شامل مواردی نظیر تشنگی بیش از مقدار، گزگز دستها و پاها، خستگی و از بین رفتن اشتها، می شود.

دیازپام

داروی مشهور دیازپام از دسته داروهای بنزودیازپین ها محسوب می شود و غالبا به صورت مرتب از آن برای درمان بیماری صرع استفاده نمی شود، بلکه در مواقعی که یک تشنج طول بکشد، از این دارو استفاده می نمایند تا تشنج متوقف شود. در چنین شرایطی می توان از قرصها و یا شیاف آن هم استفاده کرد. در بیمارستان هم می توان از نوع تزریقی آن استفاده کرد.

کلوبازام

این دارو از دسته داروهای بنزودیاپین ها (مانند دیازپام) است. این دارو می تواند همراه با داروهای دیگر بیماری صرع استفاده شود و در انواع صرع بسیار هم مفید است، ولی پس از چندین ماه که از مصرف آن بگذرد، تاثیر آن به مرور زمان، کاهش خواهد یافت.

بیماری صرع چیست؟

بیماری صرع یک اختلال سیستم عصبی مرکزی (اختلال نورولوژیکی) است که در آن فعالیت سلول های عصبی در مغز مختل شده و به تشنج می انجامد. طی این اختلال؛ رفتار، علائم و احساسات غیرطبیعی از جمله از دست رفتن هوشیاری رخ می دهد. علائم و نشانه های بیماری صرع در افراد مختلف با یکدیگر فرق دارد. بعضی افراد مبتلا، طی تشنج به مدت چند ثانیه خیره می مانند، در حالیکه بعضی دیگر دچار حرکات تنشی در دست ها و پاها می شود. باید توجه داشت که تشنج به تنهایی به معنای ابتلا به صرع نیست. غالبا برای تشخیص صرع حداقل دو صرع غیر تحریک شده ضروری است.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به این بیماری دچار هستید، تجربه شما از داروهای بیماری صرع چیست و کدام را موثرتر می دانید؟ دیدگاه ها و تجربیات خود را به صورت پیغام برای ما و سایر خوانندگان بنویسید.