کهنه گرگانج؛ شهری باستانی در ترکمنستان ، عکس - دانشنامه آریایی

این شهر در شروع گرگانج نام داشته است. شهر گرگانج در زمان پادشاهی سلطان محمد خوارزمشاه مرکز سرزمین خوارزم و پایتخت خوارزمشاهیان بود. رود آمودریا از کنار این شهر می گذشت. این شهر عظیم ترین شهر در سر راه ابریشم بود. یافته های باستان شناسی در این جا نشانه هایی از زمان هخامنشیان به دست می دهد. روزگار زرین این شهر در سده های 12 و 13 میلادی بوده است چه که پس از بخارا این شهر پرآوازه ترین و پرجمعیت ترین شهر آسیای میانه در آن موقع بوده است.

رشیدالدین وطواط، ادیب معروف ادبیات فارسی و عربی که در زمان خوارزمشاهیان می زیست، بیشتر عمر خود را در این شهر گذرانید. در سال 616 هجری قمری، کمی قبل از هجوم چنگیز بدان شهر، یاقوت حموی جرجانیه را دیده و آن را گرگانج (کهنه گرگانج امروزی) خوانده است.

در 617 ه ق چنگیز خان مغول بدین شهر تاخت، محاصرهٔ این شهر 4 ماه از ذیقعدهٔ 617 تا صفر 618 به طول انجامید. وی کشتار خونینی به راه انداخت و شهر را با خاک یکسان ساخت.