آیا آفتاب به بدن ما ویتامین دی می رساند؟ - دانشنامه آریایی

تخمین زده می گردد که حدود یک میلیارد نفر از همه اقوام و از همه گروه های سنی در دنیا دچار کمبود ویتامین D باشند.

این کمبود گسترده ویتامین D عمدتاً مربوط به عوامل سبک زندگی و محیطی است. کاهش فعالیت های در فضای آزاد و نتابیدن نور کافی خورشید به پوست و آلودگی هوا که پرتوهای فرابنفش نوع B نور خورشید را که سازنده ویتامین D در پوست هستند، جذب می نماید، ازجمله این عوامل هستند.

ویتامین D را می توان از منابع غذایی مانند ماهی های چرب، گوشت قرمز، تخم مرغ یا شیر غنی شده با ویتامین D هم به دست آورد.

اگر رژیم غذایی تان حاوی منابع غنی ویتامین D نیست، آفتاب گرفتن ممکن است به شما برای تأمین ویتامین D یاری کند، اما در این مورد باید ملاحظاتی را در نظر داشت.

در افرادی که پوست تیره تری دارند نسبت به افرادی که پوست روشن تری دارند، ویتامین D کمتری در پوست درنتیجه تابش آفتاب فراوری می گردد. دلیل این است که رنگ دانه ملانین که اندازه آن رنگ پوست را مشخص می نماید، انرژی پرتوهای فرابنفش نور خورشید را جذب می نماید و نمی گذارند این انرژی صرف ساخت ویتامین D گردد.

در افراد سالمند نسبت به افراد جوان تر ویتامین D کمتری فراوری می گردد. بعلاوه آنالیز ها نشان داده اند افراد چاق بیشتر در معرض کمبود ویتامین D هستند.

ساخته شدن ویتامین D در پوست

انرژی پرتوهای فرابنفش نوع B نوع خورشید در تابش پوست می تواند ماده پیش ساز 7- دی هیدروکلسترول را به ویتامین D (کله کلسیفرول) تبدیل کند. البته این شکل ویتامین D فعال نیست و پس از دوبار دوبار هیدروکسیلاسیون در کبد و کلیه به شکل فعال این ویتامین یعنی 1و 25 هیدروکسی ویتامین D (کلسیتریول) تبدیل می گردد.

پرتوهای فرابنفش A و B

فقط پرتوهای فرابنفش نوع B می توانند فراوری ویتامین D را در پوست باعث شوند (پرتوهای فرابنفش نوع A که طول موج بلندتری دارند به عمق پوست نفوذ می نمایند و عامل آفتاب سوختگی و پیری پوست هستند).

پرتوهای فرابنفش نوع B نسبت به پرتوهای نوع A ضمن عبور از جو بیشتر بازتاب پیدا می نمایند یا جذب می شوند. لایه اوزون در جو نقش مهمی از این لحاظ دارد.

هر چه پرتوهای فرابنفش نوع B مجبور باشند جهت بیشتری را در جو طی نمایند، بیشتر جذب می شوند. بنابراین هر چه خورشید در آسمان پایین تر باشد (مانند ماه های زمستان در طول های جغرافیایی بالاتر یا شمالی تر) اندازه کمتری پرتوهای نوع B به زمین می رسند.

ابری بودن یا آلودگی هوا هم باعث جذب بیشتر این پرتوها می گردد.

آلودگی هوای شدید بعضی از شهرها باعث می گردد که اندازه پرتوهای فرابنفش نوع B که به زمین می رسد بسیار محدود گردد و بنابراین امکان ساخته شدن ویتامین D در پوست هم کاهش یابد.

یک نکته دیگر این است که پرتوهای فرابنفش B از شیشه یا لباس عبور نمی نمایند. بنابراین اگر در ماشین یا پشت پنجره شیشه ای باشید، فراوری ویتامین D در پوست امکان پذیر نیست. این پرتوها باید مستقیماً به پوست برسند. کرم های ضد آفتاب که مانع رسیدن پرتوهای فرابنفش به پوست می شوند، فراوری ویتامین D را مهار می نمایند.

عوارض آفتاب گرفتن

آفتاب گرفتن ممکن است مسائلی برای شما به وجود آورد، ازجمله در معرض خطر آفتاب سوختگی و پیری پوست قرار می گیرید که به خصوص ناشی از پرتوهای فرابنفش نوع A است که بدون توجه به زاویه تابش خورشید یا ابری بودن هوا به سطح زمین می رسند.

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض پرتوهای بنفش نور خورشید می تواند شما در معرض سرطان های پوست مانند ملانوم هم قرار دهد.

بودن درازمدت زیر آفتاب برای چشم های شما هم خوب نیست، و پرتوهای فرابنفش نور خورشید شما در معرض دچار شدن به مسائل چشمی مانند کاتاراکت یا آب مروارید قرار می دهد.

چطور آفتاب بگیریم؟

اگر بخواهید از آفتاب برای فراوری ویتامین D یاری بگیرید و درعین حال دچار آفتاب سوختگی نشوید و در معرض خطر سرطان پوست قرار نگیرید، باید روشی معقول را به کار ببندید.

اگر می خواهید در جایی مانند ساحل آفتاب بگیرید، همواره به یاد داشته باشید که صورت و نوک گوش هایتان را در برابر نور محافظت کنید، زیرا این نواحی بیش از همه در معرض نور خورشید و آسیب پوستی ناشی از آن هستند.

بعلاوه باید چشم هایتان را با کلاه یا عینک آفتابی از پرتوهای فرابنفش خورشید محافظت کنید.

برای 10 تا 15 دقیقه پوستتان را در دست ها و پاها، شکم و پشت در معرض نور خورشید قرار دهید و بعدازاین مدت با استفاده از کرم ضد آفتابی که فاکتور محافظت خورشید یا SPF آن 30 یا بالاتر است، این منطقه ها بدنتان را بپوشانید.

برای آفتاب گرفتن باید زمان مناسبی از روز را انتخاب کنید. همان طور که گفتیم هر چه زاویه خورشید بالاتر باشد، پرتوهای فرابنفش B (سازنده ویتامین D) بیشتری به سطح زمین می رسد.

بنابراین برترین وقت آفتاب گرفتن برای فراوری ویتامین D در پوست بین ساعت 10 صبح تا 3 بعدازظهر است.

بعلاوه بهتر است با مراجعه به سایت های هواشناسی از ضریب فرابنفش (UV index) که شدت پرتوهای فرابنفش در سطح زمین را بیان می نماید، آگاه شوید تا از آسیب های احتمالی در امان بمانید.