از ترجمه آثار نویسندگان بچه ها حمایت می کنیم اما به یک شرط - دانشنامه آریایی

اعظم پویان - عموماً وقتی درباره ترجمه یک اثر ادبی با نویسنده ها صحبت می گردد اولین دغدغه شان عدم عضویت ایران در کنوانسیون جهانی برن و امضا نکردن قانون حق انتشار است و در پی آن حقوق ازدست رفته مؤلف. موضوعی که باعث شده در ایران ترجمه مقرون به صرفه تر از تألیف تمام گردد و طبیعی است که بازار کتاب کودک پر می گردد از کتاب های ترجمه شده که کمتر رنگ و بوی فرهنگ ایرانی را دارد.

مسئله اینجاست که به همان سرعت که آثار خارجی ترجمه می گردد و در بازار نشر ایران دست به دست می گردد آثار نویسندگان ایرانی در پشت مرزهای کشورهای دیگر می ماند تا از هزار و یک فیلتر رد گردد یا نگردد.

برخلاف آمریکا و اروپا، آثار کشورهای دیگر به راحتی در ایران دست به دست می گردد

علی اصغر سیدآبادی، مروج کتاب خوانی، نویسنده کودک و نوجوان و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان در گفت وگو با پانا این عدم تبادل فرهنگی ترجمه را این گونه توصیف نموده بود: در کمترین زمان کتاب تألیف شده در اروپا و آمریکا و به ندرت کشورهای دیگری مانند چین را بلافاصله در ایران می خوانیم، اما یک کتاب فرانسوی اگر ترجمه هم زمان نشده باشد، برای رفتن به بازار آمریکا ماه ها طول می کشد. درواقع به ایران سریع می آید، چون مذاکره ای نیست و بلافاصله ترجمه به بازار ایران می آید.

مسئله نبودن بستر ترجمه آثار ایرانی به زبان های دیگر است

ترجمه نه تنها برگردان زبان است که راهی به سوی تفکر و یک بینش تازه است، بنابراین نمی توان احتیاج بازار نشر ایران به ترجمه را انکار کرد اما باید دید این رقابت تا چه مقدار برابر است. مرجان فولادوند نویسنده حوزه کودک و نوجوان در گفت وگو با پانا درباره دغدغه ترجمه آثار نویسندگان ایرانی گفته بود: این تصور که ترجمه را محدود کنیم گویی می خواهیم در فقدان حریف شمشیر بزنیم و پیروز شویم. البته سخت است چون آثار ترجمه برگزیده ای از آثار پیروز تمام جهانست اما حریف هر چه نیرومندتر رقابت باارزش تر و شیرین تر است. ما وارث یکی از غنی ترین زبان ها و عمیق ترین و گسترده ترین گنجینه های ادبی هستیم. شکوه این میراث را من در بسیاری از آثار ادبی ایران می بینم؛ و باور دارم که حرف هایی برای جهان داریم که اگر صدایمان به آن ها برسد گوش های بسیاری برای شنیدنش مشتاق خواهند بود اما بستر معرفی این آثار باید فراهم گردد. بستری که تابع ارتباط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ما با کشورهای دیگر است.

شرایط ادبیات کودک و نوجوان در جهان چگونه است؟

معصومه یزدانی نویسنده کودک و نوجوان در گفت وگو با پانا شرایط ادبیات کودک و نوجوان ایران در جهان را چنین توصیف نموده بود: در حوزه آسیا اگر ژاپن را کنار بگذاریم (چون فضای ادبی اش در جهان جا افتاده) کارهای دیگر با ایران چندان قابل مقایسه نیست. من با کارهایی از ترکیه روبرو بوده ام که برای ترجمه می آوردند و یا حتی کتاب های جایزه برده شان با ایران قابل قیاس نیست. در خصوص کتاب های کشورهای عربی هم همین است. در آسیا ادبیات ایران به روز و تازه تر است، اما ناشرها حتی اعتمادبه نفس معرفی کتاب های ایرانی را ندارند وگرنه ما حرف برای گفتن داریم و آبرومندانه هم حرف برای گفتن داریم. ما در ترجمه با گلچینی از ادبیات انگلیسی روبرو هستیم. در ترجمه معمولاً کتاب های خوب و عالی برگردان می شوند و ما وقتی با آن ترجمه ها روبرو می شویم فکر می کنیم این کتاب ها چقدر خوب هستند و ما چنین کتاب هایی نداریم. این در حالی است که آثار میانه و ضعیف هم در آمازون کم نیستند. باید در ایران هم برترین آثار انتخاب و ترجمه شوند. متأسفانه ارتباطمان قطع شده و تعاملمان با ادبیات کودک و نوجوان جهان دوسویه نیست و صرفاً مصرف کننده هستیم. ما ارائه کننده محصول فرهنگی نیستیم و کارهای کوچکی صورت گرفته ولی آن قدر نیست که تشویق به این کار شویم.

کانون همواره حامی آثار نویسندگان حوزه کودک و نوجوان است

مهدی علی اکبرزاده مدیرعامل کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان در گفت وگو با پانا با اشاره به قدمت کتاب در کانون عنوان می نماید که این نهاد حاضر است از آثار نویسندگان ایرانی حمایت کند.

علی اکبرزاده می گوید: از نویسندگان مختلف کتاب هایی به شورای کتاب کودک کانون می آید و این شورا تصمیم می گیرد که این کتاب را چاپ کند یا نکند.

وی می افزاید: با توجه به اینکه تعداد ترجمه ها بسیار زیاد شده است و کانون محلی بوده که از قدیم الایام در حوزه کتاب حمایت های بسیاری داشته است،همچنان تمایل به این حمایت دارد. البته که حیطه کار ما درزمینهٔ کتاب در داخل کشور است اما کتاب هایی به زبان های مختلف در بخش بین الملل داریم، برای مثال از کشوری مانند ترکیه کتابی به زبان انگلیسی یا عربی منتشر می گردد اما اگر نویسنده فارسی زبانی هست که دوست دارد این یاری به واسطه کانون برایش انجام گردد و کتاب هایش ترجمه گردد ما آمادگی داریم این کار را انجام دهیم. فقط باید دلایل توجیهی اش را بیان کرد تا ما هم یاری کنیم و کتابش به زبان های دیگر ترجمه گردد.