بودجه ها با فراوری فیلم مستند متناسب نیست - دانشنامه آریایی

این مستندساز که با مستند اهل آب در جشنواره اخیر حقیقت حضور داشت و با این مستند دیپلم افتخار بهترین مستند کوتاه را به دست آورده است؛با اشاره به اینکه متاسفانه بودجه ای که به آثار مستند تخصیص داده می گردد در برابر کوشش و مشقتی که هر اثر مستند دارد، بسیار ناچیز استبه خبرنگاران گفت: من فکر می کنم با توجه به بودجه هایی که در نظر گرفته می گردد، آنچه که موجب می گردد، هر مستندساز حرفه ای، منظورم کسی است که سال هاست مستند می سازد و مستند مساله و دغدغه اش است و به وسیله ساخت مستند ارتزاق می نماید. کسی که هدف، عشق و رسالتش ساختن آثار مستند است،قلب و پاهایش برای ادامه مسیر،تنها با نیروی عشق است که گرم می گردد.

او ادامه داد: واقعیت این است که مستند ساختن، عرق جبین ریختن های بیشماری دارد، در واقع هر مستندی از انتخاب ایده، پرورش ایده، پژوهش و فیلمنامه تا مراحل فراوری، فیلم برداری و پس فراوری مراحل سخت و طاقت فرسایی دارد. متاسفانه با این وجود در اکثر مواقع ، به جد دستمزد یک مستند شاید به یک هفتم دستمزدی نرسد که به یک تله فیلم اختصاص داده می گردد؛ تله فیلمی که گاهی وقت ها فرضا به یک بار دیدنش هم نمی ارزد.

کارگردان اهل آب معتقد است: واقعیت این است که این مسیر با توجه بیش تر مدیران مرکز گسترش و شبکه مستند به عنوان نهادهای مهم تصمیم گیری در عرصه سینمای مستند و توجه به معیشت مستندسازان بهتر خواهد شد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه سال هاست در عرصه سینمای مستند شرایط همکارانم را می بینم که با چه عشقی برای ساختن مستندشان از جان مایه می گذارند و حیات زیستی یک ملت را به واسطه آثارشان ثبت می نمایند، به هیچ وجه بودجه های ساخت مستند در تناسب با ساخت و فراوری هر اثر مستند نیست و معیشت مستندسازان بسیار به سختی می گذرد.

او اضافه کرد: با این همه شور و عشق که در رگ های مستندسازان این مرز و بوم جاری است؛ بی شک وقت آن رسیده که این روزها، بیش از پیش معیشت آن ها مورد توجه قرار گیرد تا ما شاهد مستندسازان خلاق و پویا و مستندهای خلاقانه و پویا و موثرتر در عرصه سینمای مستند باشیم. بی شک مستندسازان خلاق و مسئولی که با بودجه های نه چندان مقبول ناچار به فراوری آثار هستند و مدام نگران و دل مشغول اجاره خانه و دستمزد عوامل وزندگی روزمره شان باشند بی شک؛ پس از مدتی از پویایی و خلاقیت باز می مانند و این حیف است؛ خیلی حیف و همه ما مسئولیم. واقعا جا دارد به واسطه بودجه های متناسب شرایط بهتری برای مستندسازان و معیشت ان ها بسازیم. مستندسازانی که خود کوشش می نمایند تا با آثارشان دنیا بهتری بسازند. شک ندارم، دنیای که به مستندسازان ارزش و احترام در خورشان را قائل است، دنیای است که می خواهد و آرزو دارد به واسطه مستندسازانش دنیا بهتری بسازد. خلاصه این که هنوز خیلی کار داریم تا وضعیت ایده آل. با این همه با تمام وجودم روزهای بهتری را آرزو دارم، چرا که آدمی به امید زنده است.

آزاده بیزارگیتی در ادامه درباره جشنواره حقیقت سپری شده، گفت: جشنواره حقیقت بعد از گذر دوازده دوره بی تردید به یکی از مهم ترین جشنواره های مستند ایران بدل شده است. جشنواره ای که علاوه بر ارتباط دنیای و نمایش فیلم های به روز مستند دنیا ، فرصتی است تا یک سال از سینمای مستند ایران را در آن رصد کنیم و محفلی تا نتیجه کوشش و زحمات همکاران مان در سینمای مستند ایران به تماشا بنشینیم. هم چنین این جشنواره با گزینش و نمایش آثار مستند سینمای ایران و با یاری مستندسازان بی شک تا حدودی به نمایش و ثبت حیات اجتماعی یک دوره تاریخی این سرزمین یاری می نماید.

او ادامه داد: از سویی بی تردید جشنواره ها اگر صرفا به هدفی تک ساحتی برای فیلم سازان بدل نشوند؛ فضای پویایی برای همگرایی و رصد سینمای مستند ایران و دنیا به شمار می آیند. خصوصا زمانی که پیشکسوتان سینمای مستند و مستندسازان جوان حرفه ای در کنار هم آثارشان انتخاب و به نمایش در می آید، برای من به شخصه بر جذابیت هرجشنواره ای می افزاید. همکارانی که هر یک حرفه ای های سینمای مستند هستند و باعشق و خون دل خوردن و با هدف اگاهی بخشی سینمای شریف مستند را انتخاب نموده اند و محصول کوشش خود را بر پرده اکران، نفس به نفس همکاران شان و مخاطبان فهیم سینمای مستند به تماشا می نشینند و این چرخه نمایش آثار را در جشنواره ها ارزشمندتر می نماید؛ خیلی ارزشمند.

آزاده بیزارگیتی درباره حضورش در جشنواره حقیقت سال جاری گفت: من هم که پیش از این با آثار دیگری از قبیل فصلی دیگر، فرشته ای روی شانه یراست من ، سپیده دمی که بوی لیمو می داد و نیمه پنهان ماه درجشنواره حقیقت، شرکت داشته ام. این بار با مستند اهل آب در جشنواره شرکت داشتم.

این کارگردان درباره فیلم اهل آب نیز گفت: اهل آب مستندی مینیمال با بیانی نسبتا شاعرانه است که زندگی روزمره زنی در جزیره هنگام را روایت می نماید که با کوشش به معاش خانواده اش یاری می نماید. این مستند صدای زندگی این زنان است. زنانی که دل به دریا می زنند برای نان، برای زندگی ... .

اوگفت: مثل همیشه دغدغه ام وضعیت انسان معاصر بوده است و مثل خیلی وقت ها شرایط زندگی زنان مساله مهم زندگی ام. در این اثر هم سعی نموده ام اندیشه ام را سبک و سیاقی که از نگاه شخصی ام به دنیا برمی آید به تصویر بکشم. یک جور شاعری کردن با تصاویر، با زندگی...! حقیقت رنج را به زیبایی دیدن...!

کارگردان نیمه پنهان ماهدرباره وضعیت اکران فیلم های مستند گفت: طبعا در سال های اخیر برای اکران فیلم های مستند برنامه ریزی هایی شروع شده است و ما علی رغم جشنواره ها به ویژه جشنواره حقیقت که از عرصه های معتبر سینمای مستند است، در بخش سینمای هنر و تجربه، شبکه مستند،خانه هنرمندان و خانه سینما شاهد کوشش هایی هستیم برای این که اکران های متعددی برای فیلم های مستند در نظر گرفته گردد.

او با بیان اینکه من شخصا یکی از جذاب ترین و موثرترین اکران های فیلم را در حوزه های دانشگاهی می دانم اضافه کرد: با توجه به اینکه بسیاری از مستندهای من از عقبه پژوهشی بهره مند هستند، می توانم به جد بگویم بخشی از اکران هایم را به شکل آکادمیک، زمانی داشتم که به شکل موضوعی در دانشگاه ها نمایش داده شده است و با دانشجویان علوم اجتماعی، مردم شناسی، انسان شناسی، تاریخ و حوزه های دیگر فیلم را تماشا کردیم. فکر می کنم این ها همان جاهایی هستند که آثار مستند باید به نمایش در می آیند تا ارتباط بین مستندساز و انسان شناسان و دیگر متخصصان به شکل بهتری برقرار گردد و این حلقه، حلقه موثرتری گردد، چرا که مستندسازان سعی می نمایند به واسطه آثار مستندشان آگاهی بخشی نمایند و این همکاری حلقه مستندسازان و متخصصان و اساتید و دانشجویان برای رسیدن به راهکارهای درست و پراگماتیک چقدر خوب است.

وی ادامه داد: همچنین این آگاهی بخشی از سوی انسان شناسان، علاقه مندان و متخصصان علوم اجتماعی نیز مورد بازبینی قرار می گیرد و آن ها بیشتر متوجه می شوند که در گوشه های سرزمین مان چه اتفاق هایی می افتد. در این صورت مستندسازان و انسان شناسان بایاری هم می توان از سینمای مستند و تاثیرگذاری آن بهره مند شوند؛ روشی که تاثیرگذاری و هدف گزاری سینمای مستند را دو چندان کند.

کارگردان فرشته ای روی شانه راست من اضافه کرد: همچنین اکران هایی که به شکل گسترده تری هم باب شده است، علی رغم کاستی های موجود بسیار موثر است، چون سینمای مستند را بیش از گذشته بر سر سفره فرهنگی مردم پهن می نماید و آنها را با زوایای مختلف سینمای مستند ایران و دنیا آشنا می نماید. امروز با اکران هایی که اجرا شده مستند دیگر در ذهن مردم فقط در مستندهای حیات وحش گونه، خلاصه نمی گردد. حالا با گسترش نمایش آثار مستند، تماشاگران مشتاق ما می دانند؛ سینمای مستند گونه های متفاوت و اهداف بسیار والایی دارد. مستندسازان و سینمای مستند با یکدیگر کوشش می نمایند که به واسطه آثار اجتماعی،تاریخی، آرشیوی، شاعرانه و یا فیلم و مقاله ها با نگاه منحصربه فرد دوربین مستند و مستندسازان صاحب سبک، دنیا را دوباره ببیند و دنیا بهتری بسازند. همچنین این دوباره دیدن دنیا را در چرخه های اکران با مردم بیشتری در میان می گذارند تادنیا پیرامون مان بهتر دیده و فهمیده می گردد.

او ادامه داد: مستندهایی که سعی می نمایند با توجه به حاشیه ها، به زندگی انسان های پیرامون نوری برتاریکی ها و حاشیه ها بی افنمایند تا دنیا جای روشن تری گردد...! این آرزوی ماست. ما مستندسازان با همین آرزو و امید است که سختی ها را به جان می خریم و روزها و ماه ها و گاه سال ها از انتخاب موضوع ، پژوهش تا طراحی فیلم و .... از جان ، روح و زندگی مان مایه می گذاریم؛ تنها هم چه هدف والایی ارزش این کوشش ها را دارد. کاش آرزومان متحقق گردد... کمی تنها کمی...!

آزاده بی زارگتی با اشاره به اینکه جایی پیش از این گفته بودم مستندسازان فرشتگانی هستند برای نجات دنیا اضافه کرد: این ادعای زیادی نیست؛ واقعا اگر کوشش مستندسازان در آثارشان خصوصا آثار اجتماعی، آثار تاریخی که لایه های اجتماعی دارد و همچنین آثار مردم شناسی، محیط زیستی و بسیاری دیگر از گونه های مستند را ببینیم، متوجه می شویم که چطور مستندسازان سعی می نمایند با مشقت واقعیت دنیا را به شکل خلاقانه بازنمایی نمایند و با مخاطبانشان در میان بگذارند، تا بتوانند به واسطه این آثار، رسالت خودشان که تغییر دنیا است را ایفا نمایند.

به گفته این مستندساز؛ جامعه ای که بتواند آثار مستند بیش تری داشته باشد، به ساخت و فراوری مستند اهمیت قائل گردد و اکران های مستند بیشتری داشته باشد و خلاصه این که توجه به سینمای مستند در آن بیشتر باشد و توجه جامعه را هم نسبت به این سینما حساس کند و مستند را که بسیار نگاه سازنده ای دارد، جامعه پویا تری خواهد بود.

کارگردان سپیده دمی که بوی لیمو می داد با بیان اینکه فرهنگ سازی تهیه بلیط برای نمایش فیلم های مستند، کمترین قدردانی از یک مستندسازی است که فیلمش به اکران در می آید اضافه کرد: موضوع مهمی که باید در اکران های فیلم های مستند درباره آن صحبت گردد، این است که نمایش فیلم های مستند نباید رایگان باشد و باید همانطور که فیلم مستند ارزشمند است و سعی می گردد سینمای مستند به سفره فرهنگی مردم راه پیدا کند،برای اکران آن مانند تماشای فیلم داستانی تهیه بلیط فرهنگ سازی گردد، چرا که در بسیاری از مواقع فیلم های مستند بسیار پیشروتر، جسور تر و موثرتر از سینمای داستانی امروز است و قابلیت جذب مخاطب را دارد. اصلا قدمی جلوتر برویم بیاییم با اکران گسترده آثار مستند سلیقه مخاطبان و ذائقه شان را متنوع تر کنیم و تغییر دهیم. شک نداشته باشیم با تماشای آثار مستند می توانیم در بسیاری از موارد فرهنگ سازی کنیم. هر مستند هم چون کتابی مصور تاثیرگذار است و صد البته بسیاری وقت ها تاثیری که از یک اثر مستند برمی آید از هیچ اثر هنری دیگری شاید برنیاید...

آزاده بیزارگیتی درباره حضور فیلم مستند در جشنواره فجر نیز گفت: طبعا سینمای مستند هم باید در جشنواره فجر حضور داشته باشد. ما هم مثل تمام جشنواره های بزرگ دنیا زمانی می توانیم پویاتر باشیم که سینمای مستند را کنار سینمای داستانی در جشنواره های معتبرمان داشته باشیم. جشنواره هایی همانند کن، برلین که در واقع اعتبارشان در کنار سینمای مستند شکل می گیرد. در جشنواره های بزرگ دنیا به مستند توجه می گردد و جای ارزشمند خود را دارد.

او ادامه داد: فکر می کنم بهتر است که مسئولین و دست اندرکاران جشنواره فجر به شکل مدون و مسئولانه با استفاده از دست اندرکاران و حرفه ای های مستند برنامه ریزی های درستی برای حضور سینمای مستند در جشنواره فجر داشته باشند تا هر ساله ما مستندسازان با تغییر قوانین روبه رو نشویم و هرساله هم چون فرزند ناخوانده ای با این سوال بدیهی روبرو نشویم که آیااصلاوجود سینمای مستند در فجرضرورتی دارد یا خیر؟ مستند و مستندسازان برای بهبود اوضاع دنیا مهم اند و این ضرورت باید تفهیم و احساس گردد. ان ها سعی می نمایند بین انچه که هست و ان چه که نیست تناسب ایجاد نمایند.

این کارگردان با بیان اینکه سینمای مستند از سینمای داستانی ایران جدا نیست گفت: طبیعی است که سینمایی که هنوز باید برای آن فرهنگ سازی گردد، در هر جشنواره ای که جای نمایش و دیدن آثار مستند در آن وجود دارد و می تواند به فرهنگ سازی و نمایش آثار مستند یاری کند، حضور داشته باشد. کما اینکه در سال های اخیر نیز بسیاری از مخاطبان جدی سینما به تماشای آثار مستند در جشنواره فجر نشستند.

آزاده بیزارگیتی در ادامه اعلام کرد: با این حال در دو سال گذشته که در مقام هیئت انتخاب بخش مستند جشنواره فجر بودم، علی رغم کوشش هایی که بسیاری از مدیران و دست اندرکاران سینمای مستند در این زمینه داشتند؛ از پس کوشش ها خاتمه می دیدیم که زمانی که برای اکران فیلم مستند درنظر گرفته می شد و بدترین زمان اکران است. با این وجود مستندها تماشاچیان خود را داشتند. در واقع داریم کم کم فرهنگ سازی می کنیم و این خوب است اما به قدم های بلندتر و مستمر و طولانی مدت و مستمر احتیاج داریم. این گام هایی قدم به قدم درجهت فرهنگ سازی برای حضورو درک ضرورت است سینمای مستنداست.

این مستند ساز با بیان اینکه به نظر من اساساً مستند ساختن یا به تعبیری مستند خوب ساختن زائده نوعی جسارت است اضافه کرد: هر کسی حاضر نیست که مشقت، عرق جبین ریختن، کوشش ها، شهرت کم و دستمزد ناچیز را به جان بخرد تا بتواند اثر مستندی خلق کند، که صدای بی صدایان باشد و صدای آدم های درحاشیه را به گوش بقیه برساند و به واسطه آثار مستندش نوری در تاریکی ها بتاباند. فکر می کنم هر کسی که به شکل حرفه ای پا به عرصه سینمای مستند و فراوری مستند می گذارد، در وجود خودش جسارت را احساس می نماید و آن را در آثارش را متبلور می نماید. به هر حال محدودیت هایی نیز وجود دارد.

او ادامه داد: من معمولا سعی می کنم آنقدر مسئولانه فیلم هایم را بسازم که حرفی را که باید بزنم با بیان متفاوت بزنم. واقعیت این است که شنیدن حقیقت برای بعضی ها سخت و تلخ است، اما اگر مخاطبان، مدیران و... بدانندکه به راستی مستندسازان (اعوذبالله)بی هیچ تشبیهی رسولانی هستند که کوشش نمایند که به واسطه آثارشان دنیا بهتری بسازند، آن وقت تحمل شان بالاتر می رود ، خط قرمزها کمترمی گردد و آن وقت می توان آثار خلاقانه و پویا تری داشته باشیم.

کارگردان فصلی دیگر در انتها گفت: من در تمام آثار مستندم آنچه که برایم اهمیت دارد، وضعیت انسان معاصر خصوصاً زنان است و ردپای این موضوع را می توان در تمام آنها دید. آرزو دارم بعد از دیدن مستندهایم، مخاطبانی که آن ها را می بینند، همان آدم های قبلی نباشند و با دنیا جدیدی روبرو شوند و نگاه مسئولانه تری به دنیا پیرامون شان داشته باشند؛ بدانند که با مشارکت و همدلی می توان دنیا بهتری ساخت. من هم مانند مابقی همکاران به شدت با مشقت و عشق و قلبم آثارم را می سازم و امیدوارم مخاطبانم هم با قلب هایشان به تماشای آثارم بنشینند. امیدوارم که با آثار مستندم بتوانم کمی از دینم را به انسان ادا نموده باشم. به امید روزهای بهتری برای مستندسازان سرزمین ام. روزهای روشن...!