مشاجره کانادا و دانمارک بر سر مالکیت جزیره هانس - دانشنامه آریایی

جهت دریافت مشاوره سفر با تور کانادا با ما همراه باشید.

شاید بسیاری از شما از مشاجراتی که بر سر تصاحب تایوان، کوزوو و کریمه وجود داشته مطلع باشید؛ اما مورد مشابهی نیز در این میان وجود دارد که چند وقتی است توجه جوامع بین المللی را به خود جلب نموده است. این موضوع بیشتر به دلیل حضور کشورهای مهمی مانند کانادا و دانمارک در این ماجرا است.

کانادا و دانمارک همیشه معروف به داشتن روابط دیپلماتیک محبت آمیز بوده اند و کمتر کسی به خدشه دار شدن روابط این دو گمان می برد. دو کشور یاد شده، به مدت یک قرن است که بر سر تصاحب جزیره ای کوچک با یکدیگر به مشکل خورده اند. این مکان، جزیره هانس است که جزیره ای کوچک و خالی از سکنه در کانال کندی، میان جزیره الزمیر و گرینلند است. مساحت آن 1.3 کیلومترمربع و ابعاد آن 1.290 متر در 1.199 متر است .

بحث بر سر این جزیره کوچک به قدری جدی است که مدت ها است موجب تیره و تار شدن روابط کانادا و دانمارک شده و هنوز هم مسئله ای حل نشده تلقی می گردد. این جنگ لفظی بر سر جزیره هانس که در منطقه شمالگان واقع شده، تنها نقطه مشترک باقی مانده، در روابط دو کشور است. از هر لحاظ که بخواهیم به موضوع نگاه کنیم، هانس جزیره ای دورافتاده، خالی از سکنه و کوچک در نواحی نزدیک به قطب شمال است که ارزش زیادی هم به لحاظ نظامی و یا موقعیت جغرافیایی ندارد .

گذشته نامعین

دانمارک با تحت کنترل دریافت جزیره گرینلند در سال 1815، مدت ها است که حضور خود را در نواحی نزدیک به قطب شمال به اثبات رسانده است. در پی خرید آلاسکا توسط آمریکاو نیز شکل گیری کانادا در سال 1867، منافع آمریکا و بریتانیادر این منطقه افزایش یافت. آمریکایی ها و بریتانیایی ها برای کشف مناطق جدید از گروه سرخپوستی اینویت و مردم دانمارک در گرینلند یاری خواستند. نام جزیره هانس نیز به افتخار کاشف آن یعنی هانس هندریک، جهانگرد اهل گریلند گذاشته شده که این جزیره را بین سال های 1853 تا 1876 زمانی که برای آمریکایی ها و بریتانیایی ها کار می کرد، پیدا کرد. هنگامی که بریتانیا نواحی تصرف نموده خود از کانادا را در سال 1880 به این کشور بازگرداند، مناطق شمالی کانادا به طور غیر منتظره ای به استقلال دست یافت. بریتانیا این کار را برای جلوگیری از تصاحب منطقه توسط آمریکا بر اساس دکترین مونرو انجام داد. دکترین مونرو یک قاعده سیاسی آمریکایی بود که در 2 دسامبر 1823 توسط جیمز مونرو رییس جمهور وقت آمریکا اعلام شد. این سیاست مخالف استعمار یا دخالت قدرت های اروپایی در کشورهای تازه استقلال یافته قاره آمریکا بود. بر اساس این اصل، دولت آمریکا تصمیم گرفت که از دخالت در جنگ های بین قدرت های اروپایی و مستعمرات آنها خودداری و وقوع جنگ یا فعالیت استعماری در قاره آمریکا را به عنوان حرکتی خصمانه تلقی کند. به دلیل تکنیک های نادرست نقشه نگاری در آن موقع، جزیره هانس جزو مکان های پس داده شده با کانادا به شمار نمی رفت .

در دهه 1920، کاوشگران دانمارکی بالاخره توانستند نقشه دقیقی از جزیره هانس تهیه نمایند. همان طور که پیش تر اشاره کردیم، این مکان، جزیره ای کوچک با وسعت 1.3 کیلومتر مربع، خالی از سکنه و بدون هیچ درختی است. جزیره هانس به قدری دورافتاده است که نزدیک ترین سکونتگاه به آن، آلرت در کانادا است که 198 کیلومتر با آن فاصله دارد. در واقع، جزیره هانس تفاوت های بسیار اندکی با هزاران جزیره کوچک و دورافتاده دیگر جهان دارد. دلیل جنگ برای تصاحب این جزیره و نیز بر سر زبان افتادن آن در سطح بین المللی، موقعیت آن است؛ به طوری که جزیره هانس دقیقا در مکانی واقع شده که قوانین جغرافیایی و بین المللی با هم تلاقی دارند. جزیره هانس درست در میان تنگه نارس که ناحیه نوناووت را از گریلند جدا می نماید، قرار گرفته است. عرض تنگه نارس 35 کیلومتر است . طبق قوانین بین المللی، دولت ها می توانند تا فاصله 22.2 کیلومتری از سواحل تا آب های مرزی خود کنترل داشته باشند. جزیره هانس نیز دقیقا در فاصله 22.2 کیلومتری از سواحل هر دو کشور دانمارک و کانادا قرار گرفته است که در نتیجه، هر دو ادعای مالکیت آن را دارند .

اوج دریافت مشاجره ها در قرن بیستم

در پی نقشه گذاری دقیق جزیره هانس توسط دانمارک و نیز فشارهایی که از سمت کپنهاگاعمال می شد، پرونده مذکور در سال 1933 به دیوان دائمی بین المللی دادگستری کشیده شد که طی آن، رأی به نفع دانمارک صادر شد. با این حال، به دلیل دورافتاده بودن جزیره هانس و نیز فروپاشی سازمان جامعه ملل در دهه 1930 که دیوان دائمی بین المللی دادگستری نیز از اعضای آن بود، رأی صادر شده مسئله ای را حل نکرد. علاوه بر این، پس از جنگ جهانیدوم، جامعه ملل و نیز دیوان دائمی بین المللی دادگستری توسط سازمان ملل منسوخ و ساقط از اعتبار اعلام شدند .

پس از دهه 1930، کانادا و دانمارک نگرانی ها و مسائل دیگری داشتند که موجب از یاد رفتن جزیره هانس به مدت چند دهه شد. بعدها، بار دیگر پرونده این جزیره در دهه 1970 وارد مسائل حقوقی و قانونی شد. طی سال های 1972 و 1973، دولت های کانادا و دانمارک بر سر مرزبندی و معین حدود مرزهای شمالی به توافق رسیدند. هر دو کشور، ادعای مالکیت یکدیگر را تا میانه آب ها به رسمیت شناختند. این قرارداد در نوع خود، مهم ترین معاهده تاریخ بشریت بود. علیرغم مفاد این معاهده، وضعیت جزیره هانس هنوز هم نامعین است. مرزهای دریایی شمالی و جنوبی دو کشور در همان زمان معین شد اما معین حدود مالکیت جزیره نامعلوم باقی ماند .

عصر جدید، مشاجره قدیمی

با وجود فراموش شدن جزیره هانس در دهه 1970، این موضوع بار دیگر در پی یک انتقام در سال 2004 به عرصه بین المللی آورده شد. در سال 2004، مجلس پارلمانی کانادا برای افزایش قدرت تدافعی خود، خواستار تصاحب جزیره هانس شد . این موضوع موجب عکس العمل سریع دانمارک و نیز فراخوانی سفیر کانادا برای ارائه توضیحات مربوطه به وزارت امور خارجه این کشور شد .

نیروهای کانادایی در 13 جولای 2005 وارد جزیره هانس شده و پرچم خود را در آن به اهتزاز در آوردند که موجب تیره شدن روابط آنان با دانمارک شد. یک هفته پس از این موضوع، وزارت دفاع کانادا نیز وارد جزیره شد. در پی وقوع این جریان، دولت دانمارک شکایت نامه ای بر علیه کانادا تنظیم کرد که در آن جزیره هانس را جزو قلمروهای خود می دانست و از ورود غیرمنتظره کانادا به آن خشمگین بود. خوشبختانه، علیرغم همه این ها، هر دو کشور حس شوخ طبعی خود را از دست نداده اند؛ چرا که پس از رفت وآمدهای متوالی هر دو به جزیره هانس و نیز برافراشتن پرچم های خود در آنجا، هر یک برای دیگری، هدیه ای برای ملاقات بعدی جا می گذارد! این رقابت در سال 1984 شروع شد؛ در آن موقع، نخست وزیر دانمارکیِ گرینلند وارد جزیره هانس شده و هدیه ای به همراه یک پلاکارد در آنجا گذاشت. نوشته آن پلاکارد حاوی این جمله بود :

به جزیره دانمارکی خوش آمدید .

پیتر تاسکو جنسن، مدیر بخش قوانین بین المللی وزارت امور خارجه دانمارک اذعان داشت، وقتی ارتش دانمارک وارد جزیره هانس می گردد با خود هدیه ای به آنجا می برد که با هدیه دولت کانادا روبرو می گردد که روی آن نوشته شده: به کانادا خوش آمدید .

دخالت روسیه

با وجود نامعین بودن وضعیت جزیره هانس، روابط دانمارک و کانادا در شمال، طی سال های اخیر بهتر شده است. در 4 مه سال 2008، گروهی از دانشمندان بین المللی، یک ایستگاه هواشناسی در جزیره هانس تأسیس کردند. در سال 2012، کانادا و دانمارک بر سر مسائلی مانند استخراج نفت و قوانین ماهیگیری در نواحی خلیج بافین، توافق کردند اما هنوز خبری از توافق در زمینه جزیره هانس نبود. در همان سال، پیشنهادی برای نصف کردن جزیره مطرح شد ولی با آن موافقت نشد. از آنجایی که روابط دو کشور در سال 2014 بهتر شده بود، وزیر خارجه کانادا و همتای دانمارکی اش برای توافق بر سر مالکیت جزیره هانس در 27 مه همان سال با یکدیگر ملاقات کردند. طی سال های اخیر، توجه دانمارک و کانادا از جزیره هانس برداشته و بر فعالیت های روسیه در منطقه متمرکز شده است. حضور روسیه در نواحی قطب شمال، بسیار فراتر از حضور دانمارک و کانادا بوده است، حتی مسکو کشتی هایی از جمله ناوگان یخ شکن مجهز به سلاح های اتمی در نواحی شمالی مستقر نموده است. روسیه همچنین هواپیماهای نظامی زیادی نیز در حریم هوایی کانادا و دانمارک به پرواز در آورده است .

دانمارک و کانادا هر دو از اعضای ناتو هستند که احتمال بروز خشونت نسبت به یکدیگر را منتفی می نماید. موضوعی که هر دو کشور را نگران نموده، حضور فعالانه روسیه در منطقه و نیز احتمال تصاحب حقوق استخراج نفت و ماهیگیری این کشور در آنجا است. این تهدید مشترک، موجب تحکیم روابط دوجانبه دانمارک و کانادا و صدور قطعنامه ای برای هم پیمانی دو کشور پیش از هرگونه ادعایی از سوی روسیه شده است .