کاپیتان هواپیما پاسخ می دهد (قسمت پنجم) - دانشنامه آریایی

مطالعه قسمت اول

صنعت هوانوردی پر از رمز و رازهایی است که شاید فقط یک کاپیتان بازنشسته و با تجربه که تخصصی در زمینه ایمنی دارد بیشتر آن ها را بداند. در این مقاله آقای جان کاکس، خلبان حرفه ای و صاحب یک شرکت مشاوره ایمنی، به سوالات متداول درباره هوانوردی تجاری پاسخ می دهد.

پرسش: چرا هواپیماها دوربین ندارند تا به خلبان در یافتن مسیر در فرودگاه و پارک کردن یاری کند؟

پاسخ: برخی از هواپیماهای بزرگ تر مثل ایرباس A340 و A380 و بویینگ 747-8 دارای دوربین جهت یاری به خلبان در مسیر یابی و حرکت در فرودگاه و دروازه ها هستند. هواپیماهای کوچک تر مثل 737 و A320 احتیاجی به دوربین ندارند چراکه خدمه پرواز دید مناسبی به لبه بال ها دارند. در برخی از هواپیماهای پهن پیکر که کارخانه برای آن ها دوربین نگذاشته، خلبان احتیاج به دقت مضاعف در طی مسیرهای زمینی دارد. تجهیز این هواپیماها به دوربین هزینه زیادی ندارد.

پرسش: وقتی هواپیماها در حال کاهش ارتفاع به منظور فرود هستند، به نظر می رسد در برخی از آن ها دماغه رو به پایین و در برخی دماغه رو به بالا است. آیا این موضوع صحت دارد؟ اگر بله علت آن چیست؟

پاسخ: زمانی که برای فرود تنظیمات صورت می گیرند، موقعیت دماغه بستگی به وجود یا عدم وجود میله کنترل (Leading Slat) در هواپیما دارد. هواپیماهایی که میله لبه کنترل (پنل های قابل کنترل جلوی بال) دارند، به باند با دماغه بالا نزدیک می شوند. هواپیماهایی که این بخش را ندارند در زمان نزدیکی شدن به باند دماغه آن ها رو به پایین است.

پرسش: آیا با توجه به طبیعت متراکم فرودگاه های آمریکا، تا به حال در فرودگاه گم شده اید؟

پاسخ: حرکت در مسیر تاکسی (در فرودگاه بین باندهای مختلف) در فرودگاه های بزرگ و در زمان شب که دید محدود است، می تواند بسیار چالش برانگیز باشد. بسیاری از فرودگاه های مدرن نقشه های الکترونیکی دارند که موقعیت هواپیما روی آن ها نقش می بندد که این سیستم بسیار مفید است. در فرودگاه هایی که نقشه الکترونیکی ندارند، ضروری است خدمه پرواز با توجه به جداول مسیر تاکسی، روی حرکت و نقشه توافق کنند. من هیچ وقت گم نشدم چراکه این مسیر را خیلی آرام و با یاری راهنمایی یاری خلبان می پیمودم.

پرسش: چطور هواپیماهای تجاری و هواپیماهای نظامی آسمان را مشترکا استفاده می کنند؟

پاسخ: کنترل ترافیک پرواز کار خارق العاده ای را برای جدا نگه داشتن هواپیماهای تجاری، شخصی و نظامی انجام می دهند. علاوه بر آن، شاخه های نظامی فضای هوایی اختصاصی خود را برای تمرین و مانور در اختیار دارند.

پرسش: چطور ممکن است یک هواپیما در فرودگاه اشتباهی فرود بیاید؟

پاسخ: چندین عامل موثر اینجا نقش دارند: انسان معمولا چیزی را می بیند که منتظر است ببیند حتی اگر اشتباه باشد. به این پدیده تمایل متعصبانه می گویند (confirmation bias) که باعث می گردد خلبان باور کند که این دقیقا فرودگاه یا باند درست است در حالی که این طور نیست. داشتن دو خلبان و البته تناقض در نمایش سیستم های مسیریابی ممکن است باعث این مشکل شوند. خستگی نیز می تواند عامل ایجاد اشتباه گردد چراکه با کاهش کیفیت عملکرد، تشخیص خطا سخت تر می گردد. هواپیماهای مدرن سیستم های مسیریابی فوق العاده ای دارند که به جلوگیری از این اشتباه ها یاری می نماید.

پرسش: چطور طراحان پرواز مشخص می کنند که چه هواپیمایی از چه مسیری حرکت کند؟

شرکت های هواپیمایی متخصصین طراحی پرواز دارند تا از صحت انتخاب مسیر پرواز مناسب برای سایز هواپیما اطمینان حاصل کنند. هر موردی در نوع نگهداری هواپیما مهم است. عامل مهم دیگر این است که هواپیما کجا برای بازرسی و سرویس توقف نموده و برنامه ریزی زمانی به چه صورت است.

کار پیروز روی برنامه ریزی یک هنر است. طراحان و برنامه ریزان مسیر و برنامه پروازی افراد حرفه ای هستند که پس از سال ها کار در مسیر های هوایی به این مرحله رسیده و آماده انجام هر عملیات مسیرسازی و مسیریابی خارق العاده ای هستند.

پرسش: در شرایط یخ بندان وقتی که سطح باند یخ زده است، سیستم ترمز ضد لیز خوردن هواپیماهای مدرن چقدر ایمن است؟

پاسخ: سیستم ترمز ضد لغزش هواپیماهای مدرن بسیار خوب کار می نماید. خود من بارها برای فورد روی باندهای یخ زده از این سیستم استفاده کردم تا فرودی ایمن را داشته باشم. خلبانان با دقت به فرود هواپیماهای دیگر گوش می کنند تا قدرت توقف هر باند را بفهمند. شرایط باند در هر لحظه ممکن است تغییر کند و تشخصی ایمن بودن فرود احتیاج به تحربه و دقت بالای خلبان دارد. این سیستم ده های زیادی است که خیلی خوب عمل می نماید و به شما اطمینان می دهد که فرود ایمنی را داشته باشید.

پرسش: دور زدن دقیق و موثر خلبانان روی مسیر باندها و قرار گرفتن دقیقا وسط مسیر همواره من را شگفت زده می نماید. این کار چطور صورت می گیرد؟

پاسخ: خلبانان با ترکیب کنترل چرخ دماغه و سکان اصلی هواپیما را وسط باند نگه می دارند. از همان ابتدای آموزش خلبانی، این مهارت بارها و بارها آموزش داده شده و ارزیابی می گردد. نگه داشتن هواپیما روی خط وسط باند بسیار حیاتی است.

این کار در برخی از هواپیماها آسان تر است اما خلبان باید پیش از آغاز کارش در این مهارت به استادی برسد. در زمان بلند شدن از زمین، خلبانان حواسشان به شناور شدن یا نشدن هواپیما است تا در صورت احتیاج علاوه بر سکان پرواز، از فرمان و پدال های کنترل چرخ جلو نیز استفاده کنند.

پرسش: خلبانان چطور در زیر باران شدید و زمانی که دید محدود است عمل فرود را با پیروزیت انجام می دهند؟

پاسخ: خلبانان از ابزار مسریابی دقیقی استفاده می کنند که معمول ترین آن ها سیستم ILS یا Instrument Landing System است. این سیستم ها به او یاری می کنند هواپیما را با هدف فرود دقیق روی باند، به صورت عمودی و افقی راهنمایی کند. اگر ILS در دسترس نباشد، GPS و سایز سیستم های جهت یابی به یاری او خواهند آمد. ترکیب ILS و دیگر ابزار ویژه به خلبان امکان فرود ایمن را در شرایطی که دید بسیار محدود است می دهند.

پرسش: آیا خلبانان مسافربری احتیاجی به مدرک دانشگاهی دارند؟

پاسخ: خلبانان زمینه ها علمی و فنی متنوعی دارند. بیشتر آن ها مدرک دانشگاهی و بسیاری کارشناسی ارشد و دکتری دارند. این که خلبان بتواند مواد آموزشی را یاد بگیرد، آن ها را بفهمد و در زمان لازم به کار ببرد مهم تر از سطح تحصیلات است.

پرسش: مفهوم زنگ های داخل پرواز چیست؟

پاسخ: هواپیمایی های مختلف معانی متفاوتی برای زنگ ها تعریف می کنند. برای مثال ممکن است یک زنگ به معنی درخواست قهوه باشد، دوتا زنگ معنی رسیدن به ارتفاع 10,000 پایی داشته باشد و 3 زنگ به معنی الزام به نشستن میهمانداران باشد. میهمانداران نیز از زنگ ها برای ارتباط با خلبان استفاده می کنند.

این هم از قسمت آخر این مقاله. نظر شما خبرنگاران یی های عزیز چیست؟ مثل همواره با ما همراه باشید.