کلاهبرداری های رایانه ای چگونه انجام می شوند؟ - دانشنامه آریایی

شیوع جرائم رایانه ای مختلف، موجب بروز آسیب ها و خسارات گوناگونی در جامعه می گردد. برخی از این جرائم، مبانی اخلاقی و روابط اجتماعی جامعه را هدف قرار می دهند و برخی دیگر، صدمات درخور توجه مالی و مالی به اجتماع وارد می نمایند. از میان جرائم رایانه ای، کلاهبرداری جرمی کاملا شاخص محسوب می گردد.

ارتکاب این جرم امروزه به یک معضل جدی در فضای سایبر تبدیل شده و اگر انگیزه عمده جرائم رایانه ای را مالی بدانیم، کلاهبرداری رایانه ای سهم اصلی در حوزه جرائم مالی را به خود اختصاص داده و 85 درصد خسارات مالی ناشی از جرائم اینترنتی در نتیجه کلاهبرداری اینترنتی است. از لحاظ سابقه تاریخی ارتکاب اولین جرم کلاهبرداری رایانه ای در سال 1960 و توسط حسابدار یک شرکت در آمریکا به نام رویس صورت گرفت. او به علت اختلاف با شرکت، با ورود داده های اضافی به سیستم های شرکت در قیمت کالا ها تغییراتی ایجاد و مبالغ به دست آمده را به حساب های مخصوصی واریز کرد.

تعریف جرم کلاهبرداری رایانه ای

در ماده 13 قانون جرائم رایانه ای، هرگونه استفاده غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی برای ارتکاب اعمالی از قبیل واردکردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه و تحصیل وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری را جرم رایانه ای می گویند. شیوه و شگرد های کلاهبرداری رایانه ای به یکی از این اشکال است: 1- فیشینگ، 2- حراج آنلاین، 3- به وسیله چت، 4- به وسیله اعلام برنده شدن در قرعه کشی، 5- به وسیله فروش اعتبارات، 6- به وسیله ارسال نامه اینترنتی (ایمیل) 7- به وسیله آگهی تبلیغاتی و 8- حمله های کلاهبرداری اعتبارسنجی.

روش های متداول کلاهبرداری اینترنتی

1- کلاهبرداری نیجریه ای که با روش های مختلف و متنوع اجرا شده؛ در مهم ترین این شیوه ها کلاهبرداران با نفوذ در ایمیل تجار و بازرگانان و هک ایمیل یکی از طرفین معامله (اغلب خریدار) با ارسال پیغام های فریبنده، خریدار را وادار به واریز وجوه کلان به حساب های اعلامی خود می نمایند، در حالی که خریدار این تصور را دارد که با فروشنده اصلی در حال تبادل نامه الکترونیکی است.

در روش دیگر، کاربران را با این عنوان که قصد دارند وجوهی را از یک کشور ثالث (اغلب آفریقایی) به کشور وارد نمایند و فقط یک شماره حساب احتیاج دارند، فریب داده و در مرحله بعد با اخذ وجوهی از کاربر فریب خورده و تحت عنوان مالیات، وجه واریزی پنهان می گردد که بیشتر این ایمیل ها از خارج کشور ارسال می شوند، 2- فریب در پیشنهاد کاری، 3- سوءاستفاده از نام و شهرت چهره های معروف فرهنگی و ورزشی، 4- سوءاستفاده به وسیله شبکه های اجتماعی با ایجاد صفحات مختلف و به قصد کلاهبرداری، 5- سوءاستفاده از احساسات کاربران و تحت پوشش نیات خیرخواهانه، 6- کلاهبرداری از زنان و دختران با ایمیل های فریبنده و ازدواج اینترنتی، 7- کلاهبرداری تحت عنوان برنده شدن در قرعه کشی.

تبعات وقوع جرائم اینترنتی در جامعه

با نگاهی به مطالب علمی می بینیم که کارشناسان می گویند امروزه فشار یک دکمه روی صفحه کلید کامپیوتر می تواند به مراتب خطرناک تر از یک بمب باشد. ایجاد ضربه عاطفی به خانواده مال باختگان به واسطه فروپاشی خانواده و تبعات ناشی از آن، ایجاد اختلافات خانوادگی به واسطه از دست دادن منابع مالی خانواده و سخت شدن معیشت، پایمال شدن حقوق شهروندی و از بین رفتن اموال شخصی افراد، ایجاد بی اعتمادی در خانواده و فامیل، عدم اعتماد اجتماعی به مؤسسات خیریه که با نیت صحیح اقدام به جمع آوری یاری های مردمی می نمایند و از بین رفتن انگیزه کار و کوشش و سرمایه گذاری در فضای اینترنت را می توان از پیغامد های وقوع جرائم اینترنتی در جامعه عنوان نمود.

نتیجه گیری و پیشنهاد ها

بر اساس تحقیقی که توسط کارشناسان اداره برآورد اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان در این خصوص اجرا شده، عمده دلایل بروز کلاهبرداری های اینترنتی را می توان 1- نبود کنترل اجتماعی، 2- عدم آشنایی با قوانین و حقوق اجتماعی، 3-صنعتی شدن جوامع، 4- عملکرد ضعیف دستگاه های نظارتی، 5- تغییرات سریع فناوری اطلاعات و 6- ضعف آموزش فرهنگی دانست. با توجه به نتایج به دست آمده می توان پیشنهاد داد به دلیل ضرورت آنالیز این مقوله مهم در این برهه از زمان که تجارت تکنولوژی، دانش فنی و آفرینش فکری برای دولت ها مهم تر از تجارت کالا و خدمات شناخته می گردد، ضروری است تحقیقات جامعی از طرف اهل علم انجام گردد و در موضوعات تحقیقات علمی گنجانده گردد.

یکی از نقاط قوت نیروی انتظامی که در سال های گذشته بازتاب خوبی هم داشته است، اطلاع رسانی و برنامه ریزی برای آموزش و مطلع سازی ازسوی کارشناسان پلیس فتا از سنین پایین و در مدارس است که باید این رویه تقویت گردد. کارکرد ضعیف نهاد ها، سازمان ها و ساختار های اجتماعی در مشارکت با پلیس جهت فراوری امنیت و نظارت اجتماعی باعث شده شاهد افزایش جرائم اینترنتی باشیم؛ به همین دلیل با ایجاد دپارتمانی مشترک بین نهاد های مرتبط می توان به یک نظریه جمعی برای سازماندهی شبکه های اجتماعی رسید و از ارتکاب بیشتر این جرم جلوگیری کرد.