روستای اصفهک، باقی مانده ای از زلزله مرگبار طبس در سال 1357 - دانشنامه آریایی

همانطور که گفتیم، روستای اصفهک در طبس یکی از مناطق تاریخی در استان خراسان جنوبی است که دارای بافتی از خشت و گل بوده و به عنوان یک مقصد گردشگری جذاب و تاریخی میزبان مسافران زیادی است. این روستا چشم اندازهای زیبایی را دارا می باشد و این تنها بخشی از جاذبه های به جا مانده از زلزله طبس در سال 1357 است. آب و هوای روستای اصفهک در طبس به دلیل همجواری آن با کوهستان ها نسبتا معتدل تر و خنک تر است و از لحاظ پوشش گیاهی باید گفت که انواع خاصی از گیاهان در این منطقه رشد می نمایند، وجود درختان نارنج و زمین های کشت زعفران در اطفهک تجربه ای جدید برای شما خلق می نماید. جالب است بدانید که یکی از رصدخانه های کویری ایران در این روستا نهاده شده است.

این روستا در 38 کیلومتری شرق شهر طبس در خراسان جنوبی نهاده شده است و به خاطر بافت تاریخی و زیبایی که دارد بسیار مشهور شده است. زمین های کرت بندی شده ای در روستای اصفهک در طبس وجود دارد که به دلیل آب و هوای معتدل و خنک آن در آن ها زعفران و پونه های بومی کشت می گردد. علاوه بر این درختان نخل و نارنج به صورت نامنظم دور تا دور روستا را احاطه نموده است.دلیل رشد این درختان خودرو وجود چند قنات پر آب نظیر عباس آباد، توکل آباد، ده نو و اسکندر آباد در اطراف آن است.

بهترین فصل سفر به روستای اصفهک

باتوجه به شرایط جغرافیایی روستای اصفهک در طبس و کوهستانی بودن این منطقه کویری در خراسان جنوبی همواره شرایط معتدل و نسبتا خنکی را به نسبت دیگر شهرهای اطراف خود دارا هست. از همین رو اگر خواستید به روستای اصفهک در طبس سفر کنید خیلی محدودیتی برای شما وجود ندارد اما بهتر است که در فصل های خنک سال یعنی بهار و پاییز را برای سفرتان انتخاب کنید چرا که این دو فصل بهترین انتخاب ها برای سفر به مناطق کویری ایران هستند.

اقامت در روستای اصفهک

اگر هم خواستید که در روستای اصفهک در طبس اقامت داشته باشید می توانید سراغ اقامتگاه بوم گردی زیبایی که در بافت تاریخی روستا نهاده شده است بروید، این اقامتگاه امکاناتی نظیر رستوران، سرویس بهداشتی و حمام را دارا می باشد.

بناهای تاریخی روستای اصفهک در طبس

با توجه به جریان زلزله ای که در سال 57 در این منطقه رخ داد قسمت های زیادی از روستای اصفهک در طبس نابود شد اما بخش های از آن نظیر مسجد جامع، حمام و یک رصدخانه کویری همچنان باقی مانده است، گفتنی است که پس از این اتفاق ناگوار و بلای طبیعی به همت اهالی روستا و جمعی از کارشناسان مرمت بناهای تاریخی این روستا مورد مرمت و بازسازی نهاده شد.

مسجد جامع: خانه های روستای اصفهک در طبس از معماری بومی مناطق کویری پیروی می نماید و مسجد جامع اصفهک هم از این قاعده مستثنا نیست و دارای فضایی کوچک با یک گنبد کاه گلی و چند پنجره کوچک است.

حمام قدیمی روستا: یکی دیگر از بناهای تاریخی که در روستای اصفحک در طبس نهاده شده است حمامی قدیمی است که دارای سکویی برای نشستن، سربینه، درگاه های کوتاه و حوضی در وسط است که به طور کامل بازسازی می گردد.

رصدخانه کویری: در زمان بازسازی بافت تاریخی روستا یک بخش دیگری به عنوان رصدخانه به روستا اضافه شده است که متشکل از سه دیواره آجری است که دایره های متحدالمرکز هستند.

ساختار معماری روستای اصفهک در طبس

ساختار معماری روستای اصفهک در طبس کاملا سازگار با مناطق کویری است و مصالح به کار رفته برای ساخت این خانه های تاریخی همگی از خشت و گل هستند. البته دلیل پیوستگی و فشردگی ساخت خانه ها در روستای اصفهک در طبس حفاظت از خانه ها در برابر خطر سرقت و دستبرد راهزنان و همچنین این که فشردگیِ بیشتر بین ساختمان ها، به ایجاد سایه بیشتر یاری می نماید و این امر در فصول گرم سال باعث دریافت کم ترین میزان نور آفتاب و در نتیجه خنک شدن داخل خانه ها می گردد. در آخر باید گفت که فشردگی خانه ها تبادل حرارتی را به حداقل می رسانده و در فصل تابستان موجب خنکی و در فصل زمستان باعث گرم ماندن خانه می شده است. از دیگر ویژگی های قابل توجهی که خانه های روستای اصفهک در طبس دارا هستند شکل گنبدی سقف ها برای ایجاد سایه در خلاف جهت تابش خورشید است، به طوری که در ساعات اوج تابش آفتاب همواره یک سمت گنبد ها سایه می افتد و موجب جذب کمتر گرما می گردد.

آداب و رسوم مردم اصفهک

با توجه به قدمت روستای اصفهک در طبس، اهالی آن رسم های جالبی دارد که یکی از آن ها مراسم چراغُنِ اصفهکی است. قدیمی های این روستا درباره این آیین می گویند که مردم روستا در زمان های قدیم به برق و روشنایی دسترسی نداشتند. از همین رو به منظور دور هم جمع شدن و ادای سنت صله رحم در خانه هایشان فانوس روشن می کردند و دور آن جمع می شدند و دیداری تازه می کردند. اگر این روزها هم به روستای اصفهک بروید، زمانی که هوا به سمت تاریکی می رود درجای جای این روستای قدیمی فانوس هایی را برای روشن کردن روستا و زنده نگه داشتن این سنت زیبا روشن می نمایند.

اقتصاد مردم روستای اصفهک

با توجه به شرایط جغرافیایی که این روستا دارا هست و اغلب سال حداقل دمای هوا 5 تا 6 درجه سردتر از طبس است و به خاطر وجود چند رشته قنات پر آب در اطراف بوده و همچنین مهم تر از همه روستا یکی از غنی ترین منابع آب را در قلمرو شهرستان طبس دارد، این منبع چاه کوثر نام دارد که آب 39 روستای دیگر را هم تامین می نماید. همین امر سبب شده تا پیشه اصلی مردم روستا به دامپروری و کشاورزی بدل گردد و محصولاتی مثل زعفران و خرما از سوغات مهم آن باشد.

پیشنهاد می کنیم که حتما از صنایع دستی مردم این روستا به ویژه قالی هایی که آن ها با دست می بافند استقبال کنید و در صورت توانایی اقتصادی از آن ها بخرید تا رنگ و بوی این صنعت ارزشمند از بین نرود.

زلزله مرگ بار شهریور ماه 1357 در طبس

زلزله مرگباری که در طبس سال 1357 رخ داد در واپسین روزهای گرم تابستانی حوالی ساعت 7 شب نیز بود. این زلزله قدرتی به اندازه 7/8 دهم ریشتر دارا بود و بین 15000 هزار تا 25000 کشته بر جای گذاشت و هزاران نفر را بی خانمان کرد. آمار دقیق کشته ها معین نیست چون میزان تخریب و آوار ها به قدری بالا بود که تعداد بسیار بالایی از اجساد هیچ وقت پیدا نشدند. روستای اصفهک در طبس هم از این زلزله در امان نبود و حدود 80 نفر کشته بر جای گذاشت و بخشی از بافت تاریخی آن به طور کامل تخریب شد. در سال های اخبر اهالی شهر طبس و روستا اصفهک اقدامات بسیاری را برای مرمت و بازسازی این منطقه انجام داده اند به طوری که در سال 95 بخش هایی مثل حمام، چهار مورد از خانه های روستا و رستوران بازسازی شدند و مورد استفاده نهاده شدند.

راستا دسترسی روستای اصفهک

به منظور دسترسی به روستای اصفهک در طبس کافی است که از خیابان خرمشهر وارد بلوار شهید عبارس پور شوید و سپس وارد جاده طبس-دیهوک شوید و پس از طی کردن مسافتی برابر با 38 کیلومتر به این روستا برسید.

آدرس: ایران، استان خراسان جنوبی، شهر طبس، بخش دیهوک، روستای تاریخی اصفهک