کرونا؛ داغ ترین سوژه عکاسی در قرن اخیر - دانشنامه آریایی

حسن غفاری در گفت وگویی با خبرنگاران درباره رویدادهای حوزه عکاسی در سال 99 گفت: به آخر سال که نزدیک می شویم انتظار داریم به پایانی خوشی برسیم ولی اتفاقاتی که در اواخر سال 98 و همچنین 99 رخ داد، کام ما را تلخ کرد. در سال 99 تعداد زیادی از دوستان و عزیزان عکاسمان را از دست دادیم؛ به خصوص استادان عظیم عکاسی مملکت را که به راحتی کسی نمی تواند جایشان را پر کند. استادی همانند اکبر عالمی که برای ما یک الگوی اخلاقی، فنی و تخصصی بود.

او ادامه داد: در این مدت دچار کم کاری و بیکاری عمومی شدیم و شاهد بودیم که بسیاری از قراردادها و برنامه های سالانه و از پیش مشخص شده عکاسی لغو شد و به اجبار خانه نشین شدیم. به خصوص عکاسانی که در حوزه ایران شناسی، گردشگری یا مردم نگاری فعال هستند؛ البته این افراد پیش از این نیز زیاد مورد توجه نبودند، غالبا افرادی عامل المنفعه هستند که به صورت خودجوش فعالیت می نمایند. آنها برای رعایت پروتکل های بهداشتی و قطع زنجیره کرونا نتوانستند سفر بروند، خویشتنداری کردند. بسیاری از آنها حتی برای معیشت مجبور به فروش ابزار عکاسی خود شدند.

این عکاس اضافه نمود: خود من در سه نوبت مجبور به فروش دوربین و لنزهایم شدم. دردی را که بیماری کرونا، تورم مالی و تحریم ها برای ما به وجود آورد، به راحتی حل نخواهد شد.

غفاری با بیان اینکه بسیاری از انجمن های عکاسی در سال 99 فعالیت های سالانه خود را لغو کردند، توضیح داد: انجمن عکاسان ایران سالانه برنامه 10 روز با عکاسان را در خانه هنرمندان ایران برگزار می کرد، اما برای رعایت پروتکل های بهداشتی و گرانی صنعت چاپ، این رویداد را متوقف کرد.

او در ادامه درباره اثرات مثبتی که سال 99 روی عکاسی داشت، بیان نمود: سال 99 شرایط خاصی هم داشت؛ خالص را از ناخالص و توانمند را از ناتوان جدا کرد. در جامعه ما افرادِ دوربین به دست آنقدر زیاد شده اند که به سختی می توان عکاس را از غیرعکاس تشخیص داد و جدا کرد. همین جا بود که تلنگری به خیلی از اهل فن، رسانه، مردم و مسوولان مربوطه زده شد که این حرفه ای ها و متخصص ها هستند که کارها را با مفهوم و هدفمند و تاثیرگذار به درستی انجام می دهند.

غفاری ادامه داد: عکاسان در سال 99 با توجه به محدودیت های اجباری که بیماری کرونا ایجاد کرد تنوع موضوع برای عکاسی نداشتند. ولی شاهد فراوری مجموعه های بسیار تکان دهنده از طرف بسیاری از عکاسان کشور بودیم که از ابتدا روی موضوع کرونا کار کردند و مدام سوژه هایی را از بیمارستان، قبرستان و سطح شهر به تصویر کشیدند. اگر قرار باشد روایتی برای تاریخ درباره سال کرونا و آنچه بر سر انسان ها گذشت بیان کنیم، از لابه لای همین عکس هاست؛ به عنوان مثال در تبریز می توان به آقای کریم متقی اشاره نمود یا در تهران به عکس های آقای مرتضی نیکوبذل اشاره نمود.

این عکاس اضافه نمود: مهم ترین شاخصه سال 99 رسیدن به تعریف عکاسی حرفه ای و میدان دادن به عکاسان حرفه ای بود. در این سال توانستیم از خودگذشتگی، توانایی و دانایی را در نگاه عکاسان حرفه ای نسبت به تأثیرات اجتماعی کرونا در جامعه ببینیم.

همچنین از این هنرمند پرسیدیم که عکاسی در سال 99 تا چه حد توانست آینه ای برای انعکاس رویدادها و مسائل اجتماعی باشد؟ پاسخ داد: در سال 99 مناسبات دولتی نسبت به سال های قبل خیلی کمرنگ بود و تنها مناسبت های 22 بهمن و ایام محرم تا حدودی مراسمی را به دنبال داشت. درواقع برپایی این مناسبت ها گاهی از طرف دولت لغو و گاهی ازطرف مردم لغو شدند. در دانشگاه ها نیز که کلاس ها به صورت مجازی برگزار می شدند اساتید سعی می کردند به دانشجویان رشته عکاسی موضوعاتی درباره خانه و خانواده ارائه دهند که نیازی به رفت و آمد نباشد که کسی آسیب نبیند. در واقع نسبت به سال های قبل کمتر درگیر جریان های اجتماعی بودیم و همه چیز در پشت بیماری کرونا پنهان شده بود.

او ادامه داد: در سال 99 شعار ایمنی بر کار مقدم است و رعایت فاصله اجتماعی موجب شد محدودیت عکاسی به وجود آید. خود من در سال 99 به سختی توانستم دو سفر داشته باشم و شرایط و محدودیت های کرونایی مانع از انجام عکاسی آزادانه می شد؛ می توان گفت در این سال نسبت به سال های قبل کمترین تنوع موضوعی و بیشترین تمرکز عکاسی روی موضوع کرونا بود. در سال 99 بخش وسیعی از رویدادها، جشنواره ها و مسابقات عکاسی مرتبط به کرونا بود و احتمالا در سال1400 نیز ادامه داشته باشد.